Renovatie en uitbreiding Nikhef Amsterdam

De huisvesting van Nikhef - het nationaal instituut voor de subatomaire fysica- zal volledig worden gerenoveerd en worden uitgebreid met een centraal ontmoetingshart en een serverruimte.
JHK Architecten is verantwoordelijk voor het architectonisch ontwerp en de bouwkundige uitwerking en geeft leiding aan het total engineeringsteam waarin Deerns instaat voor het installatietechnisch en bouwfysisch advies en Aronsohn Constructies voor het constructief advies.

Robuust gebouw
Het gebouw van Nikhef maakt onderdeel uit van een groter complex dat in 1980 onder de naam “Wetenschappelijk Centrum Watergraafsmeer” is gebouwd. Het complex huisvest op dit moment onder andere ook de Universiteit van Amsterdam en het CWI. Het bouwdeel van Nikhef bestond origineel uit een kantoordeel en een geschakelde fijnmechanische werkplaats. Na een uitbreiding met een extra kantoorvleugel in 1996 is een gesloten bouwvolume ontstaan met een patio. In de patio is later een kleinschalig ontmoetingscentrum gebouwd.

De gebouwopzet is robuust en flexibel met een extra ruime verdiepingshoogte op de hele begane grond en kantoorvleugels met een centrale gang met tussen de kantoor- en laboratoriumruimtes lichte scheidingswanden. Met name het originele complex bevat in het interieur een aantal zeer kenmerkende details, zo zijn alle wanden uitgevoerd in zandkleurig metselwerk en zijn de vloeren opgebouwd uit schoonwerk betoncassettes. Ieder bouwdeel heeft een eigen centraal verticaal stijgpunt met een ruime vide.

De opgave
Ondanks de robuuste en flexibele opzet vormt het een steeds groter wordende uitdaging voor het instituut om haar onderzoeksactiviteiten adequaat te accommoderen. Vandaar dat is besloten tot een grootschalige renovatie waarbij de doelstelling is weer te beschikken over representatieve huisvesting, die aansluit bij de eisen en wensen van haar gebruikers en het hoogwaardige onderzoek dat zij verrichten.

Representatief en functioneel
De basis voor het ontwerp van de renovatie is de waardering voor de bestaande robuuste kwaliteiten van het gebouw. Een aantal gerichte ingrepen zullen daarbij de ruimte scheppen die benodigd is om een toekomstbestendig en representatief onderzoeksinstituut te worden.

Entree en ontvangsthal
De entree zal worden verplaatst naar de zuidzijde van het gebouw en zal daarmee zichtbaar zijn vanaf de hoofdas van het Science Park. Met een ruim gebaar zal de gevel over twee stramienen verdiepingshoog worden geopend, waarmee een lichte en ruime entreehal ontstaat.

Tegen de achterwand van de entreehal, ter plaatse van de huidige entree, komt de nieuwe bibliotheek. Vrij te gebruiken door alle bezoekers van Nikhef en wanneer gewenst af te sluiten voor overleg. Naast de bibliotheek komt het showlab; een ruimte die door Nikhef geprogrammeerd kan worden als ‘proefjesruimte’ voor uitleg aan gasten.

In de ontvangstzone start een loper waarop belangrijke opstellingen van Nikhef geëxposeerd kunnen worden. Deze expo-strip biedt een geregisseerde mogelijkheid om een veelheid en verscheidenheid aan objecten te exposeren en reikt tot in het nieuwe ontmoetingshart.

Het nieuwe ontmoetingshart
De bestaande binnentuin zal worden overkapt en wordt dé centrale ontmoetingsplek van het gebouw. Verdeeld over twee verdiepingen komen hier onder andere een grote colloquiumzaal, een aantal vergaderzalen, ruimte voor expositie en veel open ruimte voor ontmoeting. Met direct zicht op de naastgelegen laboratoria en werkplaatsen krijgen bezoekers hier tevens een goed beeld van het toegepaste onderzoek en bijbehorende hoogwaardige instrumentmakerij van Nikhef.

De inpassing in de binnentuin bestaat uit een dakconstructie op kolommen. De dakconstructie zal, met een referentie naar de schoonwerk betoncassettes in de oudbouw, worden voorzien van een grid van cassettes met daklichten. Tussen de kolommen, in de lengte van de binnentuin worden de programmaonderdelen gestapeld uitgevoerd. De colloquiumzaal en de huiskamer beneden en de vergaderzalen en lounge boven. De twee verdiepingen worden verbonden door een podiumtrap die wanneer de paneeldeuren van de colloquiumzaal open staan vrij zicht geeft tot op het presentatiescherm waardoor ook grotere bijeenkomsten mogelijk zijn.

Werkverdiepingen en ankerplaatsen
Doordat de meeste Nikhef-brede, publieke en rumoerige functies naar het atrium zijn verplaatst ontstaat er nog meer rust op de werkverdiepingen. Om de concentratie in de kantoren en de laboratoria daarnaast nog te vergroten krijgt iedere verdieping een eigen ankerplaats waar binnen de vakgroep overlegd of samengewerkt kan worden. En waar ruimte ontstaat om ongestoord te videobellen. In het H gebouw komen deze boven de entree aan de vide, hiertoe worden de op deze plaats gelegen kantoren weggehaald. De nieuwe ruimte wordt per afdeling anders vormgegeven aan de hand van een aantal bouwstenen. Maar zal altijd bestaan uit een middenkern met omsloten overlegruimten en aan weerszijde een pantry en zitgelegenheid.

Herindeling fijnmechanische werkplaats
Een wezenlijk onderdeel binnen Nikhef is de koppeling tussen theorie en experiment. Daartoe ontwikkelt en produceert Nikhef onderdelen die gebruikt worden bij verschillende onderzoeksprojecten over de hele wereld. Het meest bekende voorbeeld zijn de onderdelen die voor de deeltjesversneller (Large Hadron Collider) van het CERN in Genève zijn gemaakt.
Om ook in de toekomst op wereldniveau deze onderdelen te kunnen blijven produceren ondergaat de fijnmechanische werkplaats een renovatie. Naast verbeteringen in de technische infrastructuur zal ook de indeling worden aangepast om een veiliger en meer gestroomlijnd werkproces te faciliteren.

Uitbreiding serverruimte
Wetenschappers en technici van Nikhef zijn al vanaf de start betrokken bij ontwikkelingen van het internet. Drijfveer hiervoor was de behoefte om gedistribueerde informatie en databestanden op een eenvoudige en snelle wijze toegankelijk te maken. De eerste website van Nikhef bestond al in 1992 en behoorde met de websites van CERN en SLAC toentertijd tot de enige drie in de hele wereld.
In het hart van het gebouw liggen twee serverruimtes. Eén ruimte is gericht op het uitvoeren van berekeningen en de andere op verbinding en connectiviteit. De laatste genoemde is één van de grootste internetknooppunten van Europa en zal met een nieuw volume uitgebreid worden, waarbij de infrastructuur van de bestaande ruimtes aangepast zal worden om dit mogelijk te maken.

Gevelaanpassingen
De gevel van het gebouw zal binnen een complex-overkoepelend project worden gerenoveerd. Zo worden zonweringen vervangen en betonbanden geschilderd. Het ontwerp van deze aanpassing is gemaakt door BDG Architecten.

Adres: Science Park 105, 1098 XG Amsterdam Opdrachtgever: Nikhef Start opdracht: 2019 Geplande oplevering: 2022 Bruto vloeroppervlakte: ca. 13.400 m²

Architect: JHK Architecten Masterplan gevels WCW: BDG Architecten Projectmanagement en bouwkosten: Brink Hoofdaannemer: Strukton Worksphere Constructeur: Aronsohn Constructies Adviseur installaties: Deerns Adviseur bouwfysica: Deerns / Zri