Renovatie en herinrichting hoofdkantoor Siemens Den Haag

JHK Architecten heeft in opdracht van Siemens Nederland de besteksfase ten behoeve van de cascorenovatie voor het Nederlandse hoofdkantoor van Siemens in Den Haag afgerond. De renovatie heeft betrekking op het karakteristieke hoofdkantoor uit 1972 (Gebouw H) en de uitbreiding uit 1993 (Gebouw K/R). Bij de renovatie van het complex met een verhuurbaar oppervlak van ca. 29.000 m² worden de gebouwen opgewaardeerd naar het uiterst duurzame LEED Gold-label. Het complex is gekocht door PingProperties, al blijft Siemens de kantoorgebouwen langjarig gebruiken via een sale-and-lease-back-constructie. De uitvoering is gestart begin 2014. Gebouw H is in december 2015 opgeleverd, de oplevering van het gehele complex zal in 2016 plaatsvinden.

De bestaande gebouwen
Al decennia lang huist Siemens Nederland in een gebouwencomplex aan de Prinses Beatrixlaan te Den Haag. Het gebouwencomplex stamt uit verschillende perioden. Het meest karakteristieke deel (genaamd gebouw H) stamt uit 1972 en is oorspronkelijk ontworpen door Van Mourik Vermeulen architecten. Het bestaat uit een compositie van drie geschakelde torens van verschillende hoogte. Het gebouw is begin jaren 90 gerenoveerd door deJong Hoogveld deKat, zoals JHK Architecten destijds heette. Tevens is toen een nieuw gebouw toegevoegd, genaamd gebouw K/R, ontworpen door de Jong Hoogveld de Kat in samenwerking met Gunter R. Standke. Zowel gebouw H als gebouw K/R zijn anno 2014 opnieuw toe aan een grondige renovatie. Gebouw H is te omschrijven als een functionele stapeling van flexibele vloeren met een kenmerkende gevel uit beton en glas. Hoewel onmiskenbaar jaren-70 in zijn verschijning is het gebouw zodanig tijdloos dat het zich goed leent voor hergebruik door de flexibel in te delen vloervelden. Mede daarom heeft Siemens besloten het gebouw niet te slopen, maar duurzaam her te gebruiken. Siemens Nederland trekt zich terug uit gebouw K/R, om zich volledig te vestigen in gebouw H. Het gebouw uit de jaren-90 komt daarmee vrij voor verhuur aan derden.

De opdracht
De opdracht aan JHK Architecten en Deerns raadgevende ingenieurs betrof in eerste instantie het opstellen van het bestek t.b.v. de cascorenovatie van gebouw H en K/R, en het prestatiegericht beheer en onderhoud van de panden tot oktober 2025. Vervolgens is op basis van dit bestek een aanbesteding gehouden en de aannemende partij geselecteerd: BAM HABO. Bij deze renovatie diende het volledige gebouwencomplex te worden voorzien van het uiterst duurzame Leed Gold-label. Een Amerikaanse duurzaamheidsclassificering die in Nederland tot nu toe slechts op een aantal nieuwbouwprojecten en op één ander renovatieproject is afgegeven. Een renovatie in LEED Gold is daarmee vrij uniek in Nederland. In een later stadium heeft JHK tevens opdracht gekregen om de Siemens fit-out te ontwerpen. Dit interieur moet het nieuwe werken faciliteren voor zo’n 1250 medewerkers en moet de corporate identity van Siemens uitstralen.

Cascorenovatie
Ten behoeve van de cascorenovatie worden de drie torens van gebouw H intern volledig gestript. De gevels op de verdiepingen kunnen daarbij behouden blijven omdat deze reeds in de renovatie van begin jaren-90 zijn vervangen. De gevels op begane grond zijn echter nog uit de jaren-70, en worden om energetische redenen wel vervangen. De nieuwe puien zijn volledig in het beeld van de oorspronkelijke architectuur ontworpen, waarbij de karakteristieke vlakke puidetaillering uitgangspunt is geweest. Na het verwijderen van asbest zijn alle binnenwanden, plafonds en een groot deel van de installaties verwijderd. Wanden, vloeren en plafonds en de installaties worden vernieuwd. Waar het oorspronkelijke interieur zich kenmerkte door harde kleuren zal het nieuwe interieur vooral een rustige neutrale achtergrond vormen. Het interieur is overwegend wit, met gladde witte kolommen en borstweringen en een donkere vloer. De pontificaal op de werkvloeren aanwezige gebouwkernen worden bekleed met een subtiel patroon van verticale bamboestroken. Dit materiaal zorgt voor warmte en ‘materialiteit’ in de verder strakke en zakelijke omgeving. Bamboe is een snelgroeiende grassoort en daarmee uitermate duurzaam. Een logische keuze gezien de hoge duurzaamheidambitie.

Fasering
Aangezien het tijdelijk verhuizen van de gehele Siemens-organisatie naar een andere locatie geen optie was, diende het gebouw deels in gebruik te blijven tijdens de uitvoering. Om de overlast voor het Siemens-personeel zo veel mogelijk te beperken heeft JHK Architecten een faseringsplan opgesteld waarbij het gebouwencomplex in stappen wordt betrokken. De uitvoering vindt daarom ook gefaseerd plaats, een extra complexiteit voor uitvoerder BAM HABO.

LEED Gold
Bij de renovatie van het Siemens hoofdkantoor worden het gebouw en de omgeving opgewaardeerd naar het duurzaamheidcertificaat LEED Gold. Met de LEED beoordelingsrichtlijn 'New Construction and Major Renovations' worden gebouwen aan de hand van 5 categorieën gecertificeerd: Sustainable sites, Water efficiency, Energy and Atmosphere, Materials and Resources en Indoor Environmental Quality. Met de renovatie van het complete gebouwencomplex krijgt ieder bouwdeel een eigen techniekruimte en klimaatinstallatie. Hierbij wordt gebruik gemaakt van daglichtafhankelijke lichtregeling, aanwezigheidsdetectie en individuele regelbaarheid van licht en thermisch comfort. Warmteterugwinning uit ventilatielucht en het gebruik van groene stroom zorgen ervoor dat een energie-efficiënte en optimale energiereductie wordt gerealiseerd. Bij de renovatie wordt duurzaam met materiaalgebruik omgegaan, doordat bestaande bouwdelen van het casco hergebruikt worden. Er worden materialen met een lage emissie toegepast waarbij nieuw toegepaste materialen gerecyclede ingrediënten bevatten. Daarnaast worden de transportkosten tijdens de bouw gereduceerd door gebruik te maken van regionale materialen. De uitstekende locatie en de uitbreiding van alternatieve transportmiddelen zorgen samen met waterbesparende maatregelen, de energiezuinige klimaatinstallatie, het duurzaam materiaalgebruik en de gebouwopzet met veel daglicht en uitzicht dat aan de eisen van het duurzaamheidcertificaat LEED Gold wordt voldaan.

Interieur
De renovatie van het hoofdkantoor wordt door Siemens tevens aangegrepen om over te stappen op het ‘nieuwe werken’. Het Siemens Office Concept, zijnde de internationale Siemens-standaard voor het nieuwe werken, is daartoe geïmplementeerd in het gebouw. De ruimtebehoefte bestaat voor een groot deel uit flexibele werkplekken. Daarnaast zijn er specifieke ruimtes als concentratiewerkplekken, belcellen, overlegplekken, creativity rooms, living rooms en coffeecorners. In de plattegrond vormen facilitaire onderdelen als sanitair, printruimtes en archief in een terugkerende stempel steeds de gebouwkernen. De zones daaromheen zijn open en ingericht als flexibele werkplekken, afgewisseld met een aantal informele overlegplekken. Een aantal verkamerde stroken aan de gevel herbergen de meer specifieke werkruimtes. De kern waarin zich het hoofdstijgpunt bevindt ligt centraal in het gebouw en grenst aan het ‘hart’ van de vloer. Dit hart is een plek voor snel oriënteren, ontmoeten en aanlanden. Bovendien zijn vanuit het hart de belangrijkste ontmoetingsplekken, de coffeecorners, één oogopslag zichtbaar.

Look & Feel
De coffeecorners bestaan per stuk weer uit een aantal vaste inrichtingselementen. Zo is er per coffeecorner een ‘hangmeubel’, een pantrymeubel, een grote keukentafel en een mediawand. De kleurstelling en het materiaalgebruik van de coffeecorners zijn door JHK ontworpen, evenals de vaste inrichtingselementen zelf. Deze vaste inrichtingselementen, in hoogglans wit, sluiten aan op de neutrale en zakelijke basis van het casco. Deze neutrale basis wordt met een kleuraccent in de vloerbedekking ter plekke van de coffeecorners onderbroken. Een gekleurd banenpatroon, gebaseerd op de verhoudingen van de gulden snede, weeft zich hier in de basis van donker tapijt. De kleuraccenten benadrukken de schakelpunten tussen de drie gekoppelde torens. Siemens heeft JHK tevens gevraagd te adviseren bij de keuze van het los meubilair. JHK heeft de look and feel consequent doorgetrokken in het gebouw. In de coffeecorners, waar het kleuraccent aanwezig is in de vloerbedekking, is gekozen voor een neutrale losse inrichting. De informele overlegplekken op de werkvloer laten een subtiele herhaling zien van dit kleuraccent, maar dan toegepast in het meubilair. De entreehal vormt een bijzondere plek. Hier worden bezoekers ontvangen en kunnen werknemers aanlanden om even te werken, een kopje koffie te drinken of om elkaar te ontmoeten. Zo zijn er een ontvangstbalie, een espressobar, een businesslounge en aanlandwerkplekken. De inrichting van de entreehal is eveneens geheel door JHK ontworpen. Om maximale draagkracht te genereren onder de toekomstige gebruikers is in een tweetal workshopsessies met een afvaardiging van de gebruikers, een aantal scenario’s bedacht die vervolgens door JHK verder zijn uitgewerkt. Het resultaat is een maximale verbondenheid van de gebruikers met het uiteindelijke resultaat.

Adres: Prinses Beatrixlaan 800, Den Haag Opdrachtgever: Siemens Nederland NV Start opdracht: 2012 Start uitvoering: 2014 Oplevering: Gebouw H (18.795 m²) 2015, Gebouw K/R (15.685 m²) 2016 Bruto vloeroppervlakte: ca. 34.480 m² (Gebouwen H en K/R, excl. Gebouw P)

Projectmanagement: Siemens Nederland NV Hoofdaannemer: BAM HABO Constructeur: Aronsohn Raadgevende ingenieurs Adviseur installaties: Deerns raadgevende ingenieurs bv Adviseur bouwfysica: Deerns raadgevende ingenieurs bv Adviseur bouwfysica: DGMR Bouw bv